Edgar Allan Poe (d. 19 Ocak 1809, Massachusetts, ABD – ö. 7 Ekim 1849, Maryland, ABD) Amerikalı kısa öykü yazarı, şair, editör ve edebiyat eleştirmeni.
Her ikisi de tiyatro oyuncusu olan David ve Elisabeth Hopkins Poe çiftinin üç çocuğundan ikincisidir. Doğumundan kısa bir süre sonra babası evi terk etmiş, iki yaşındayken de annesini kaybetmiş ve zengin bir tüccar olan John Allan tarafından evlat edinilmiştir.
1815’de Allan’lar ile birlikte Britanya’ya gidip çeşitli özel okullarda eğitim aldı. On bir yaşında Richmond‘a geri döndü, Fransızca ve Latince öğrenmeye başladı. 1826’da Virginia Üniversitesi‘ne girdi, fakat aileler karşı durmasına rağmen komşusu Sarah Elmira Royster‘la nişanlandığı için John Allan üniversite giderlerini karşılamadı. Eğitimi boyunca çağdaş diller (Fransızca, İtalyanca, İspanyolca) ve eski diller (Latince, Arapça) kurslarını aldı ve başarıyla tamamladı. Kumar borçlarının da birikmesiyle ciddi para sıkıntısı çeken Poe, üniversiteyi yarıda bırakıp bir yıl sonra Richmond’a geri döndü. John Allan’ın kendi ticaret işlerinde çalışması isteğini reddetmesi sonucu Allan, Poe ile tüm ilişkisini kesti. Genç şair Amerikan edebiyatının merkezi olan Boston‘a kaçtı. Kırk sayfalık ilk kitabı “Tamerlane and Other Poems”i ‘Bir Bostonlu’ imzasıyla, kendi imkanlarıyla yayınladıysa da yapıt ilgi görmedi.
Aynı yıl Edgar Perry adıyla topçu olarak orduya girdi. 1829 yılına kadar orduda yer aldı ve çavuşluğa kadar yükseldi. Ordudan ayrıldıktan sonra Richmond’a geri döndü. İlgi görmeyen ikinci şiir kitabı “Al Aaraaf, Tamerlane, and Minor Poems”i burada yayınladı. Bir dönem West Point akademisine devam ettiyse de okulun katı disiplinine uyum sağlayamayarak ayrıldı. Dostlarının da maddi destek vermesiyle “Poems, Second Edition”ı çıkardı.
Baltimore‘a taşınan Poe, gazeteciliğe ilgi duymaya başladı. Öyküler, eleştiriler, yergiler yazdı. Philadelphia Saturday Courier gazetesinin düzenlediği öykü yarışmasına beş öyküyle birden katıldı. Birinciliği kazanamadıysa da gazete gönderdiği beş öyküyü de yayımladı. Daha sonra “MS. Found in a Bottle” öyküsüyle Baltimore Saturday Visiter‘ın öykü ödülünü kazandı. Bu ödül ile birlikte edebiyat çevrelerinde adı duyulmaya başlandı. Bu dönemde tanıştığı romancı John P. Kennedy, Poe’nun en büyük destekçilerinden oldu ve öyküleri ardı ardına yayımlanmaya başladı.
1835 yılında Richmond’da Southern Literary Messenger dergisinin edebiyat bölümü sorumlusu oldu. Yazdığı eleştiriler ve öykülerle edebiyat dünyasına yeni bir ses getiren öykücü, aynı dönemde alkol sorunları yaşamaya başladı ve John Allan’ın yanından ayrıldığından beri beraber yaşadığı halasının evinden uzaklaştırıldı. Halasının on dört yaşındaki kızı Virginia’ya aşık olan Poe, bu uzaklaştırma yüzünden büyük buhrana kapıldı. Melankoli dolu bir mektup trafiği sonrası aynı yılın Mayıs ayında Virginia ile evlendiler. Kısa süre sonra çalıştığı dergiden kovuldu. New York Review’un yazı işleri müdürü Francis Hawks‘tan aldığı iş teklifi neticesinde New York’a taşındı. Fakat derginin mali kriz neticesinde kapanması üzerine eşi Virginia ile birlikte pansiyonculuk yapan halasının yanına geri dönen Poe, öykülerinin en uzunu olan “The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket” bu dönemde yazıldı.
Philadelphia’ya taşınan Poe, birkaç yıl sonra Burton’ın çıkarttığı Burton’s Gentleman’s Magazin’de çalışmaya başladı. 1939 yılı sonunda öyküleri iki cilt halinde yayımlandı: “Tales of the Grotesque and Arabesque”. Burton’ın dergisinden ayrıldıktan sonra bir yıl kadar dönemin en büyük edebiyat dergisi olan Graham’s Magazine’de çalıştı. “The Murders in the Rue Morgue”, “A Descent into the Maelström”, “The Island of the Fay” ve “The Colloquy of Monos and Una” öyküleri bu dergide yayımlandı. Graham’daki işinden ayrıldıktan sonra yeniden maddi sıkıntıya düştü.
1943’de Graham’da “The Conqueror Worm” adlı şiiri yayımlandı. Bunu çeşitli dergilerdeki öyküleri izledi. “The Gold-Bug” adlı öyküsü yüz dolarlık bir yarışma ödülünü kazandı. 1845 yılının Ocak ayında ünlü “The Raven” şiiri, Evening Mirror’da yayınlandı ve Amerikan edebiyat tarihinde eşi görülmemiş bir başarı elde etti. Bu başarının ardından Broadway Journal dergisinin önce yazı işleri müdürü, sonra da sahibi oldu. Fakat dergi uzun ömürlü olamadı ve Poe’nun tüm çabasına rağmen kapandı. “The Raven and Other Poems”, “The Thousand-and-Second Tale of Scheherazade”, “The Power of Words”, “The Imp of the Perverse” eserleri aynı yıl yayınlandı ve bir çok kitabının başta Fransızca olmak üzere farklı dillere tercümeleri yapılmaya başlandı.
1846’da New York’un uzak banliyölerinden biri olan Fordham’a yerleşti. Arthur’s Ladies Magazine’nde “The Sphinx”i, Godey’s Lady’s Book’de “The Cask of Amontillado”yu yayımladı. Bu yıl Poe için özellikle kuramsal düşünceler yılı oldu. Graham Yayınları’ndan “The Philosophy of Composition”, çeşitli gazetelerde “Marginalia” adı altında topladığı fikir yazıları çıktı. 1947 yılı Ocak ayında eşi Virginia veremden öldü ve bu Poe için büyük yıkım oldu. Hastalandı ve uzun süre hiçbir şey yazamadı. Bu arada American Whig Review, “Ulalume”yi yayımdı. Sonraki yıl “Eureka: A Prose Poem” piyasaya çıktı. Ama umduğu ilgiyi görmedi. Özel hayatında da çalkantılı bir süreç geçirdi. Şair Sarah Helen Whitman ile yaşadığı gönül ilişkisi, düğünlerinden bir ay önce, Poe’nun alkol sorunu neticesinde sona erdi.
1949 yılında, “A Dream Within A Dream”, “Eldorado”, “For Annie”, “To My Mother” dahil olmak üzere birçok şiir ve öyküsü The Flag of Our Union’da yayımlandı. Sadece “Annabel Lee” şairin ölümünden sonra New York Daily Tribune’de basılmıştır. Bu arada Poe “The Poetic Principle” üstünde de çalıştı, yapıtı yeniden elden geçirdi. Büyük bir edebiyat dergisi çıkarma hayalini gerçekleştirmek üzere Fordham’dan ayrılıp Philadelphia‘ya gitti. Eski dostları tarafından sıcak bir ilgiyle karşılandı. Konferansları başarılı geçti, çeşitli bilimsel topluluklardan davetler aldı.
Eylül’de Richmond’dan ayrılıp Baltimore’a gitti. Sağlığı yerinde olmasına rağmen 3 Ekim’de sokakta baygın bulundu ve 7 Ekim 1849’da, Washington Hastanesi’nde öldü. 8 ya da 9 Aralık tarihinde Baltimore‘da toprağa verildi. Ölümü ardındaki sır perdesi bugün hala aralanamamıştır.
Eserleri:
Roman:
- The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket (Tr: Nantucketlı Arthur Gordon Pym’in Öyküsü; 1837)
- The Journal of Julius Rodman (Tr: Julius Rodman’in Günlüğü; 1840)
Öykü:
- Metzengerstein (1832)
- The Duc de L’Omelette (Tr: Omlet Dükü; 1832)
- A Tale of Jerusalem (Tr: Bir Kudüs Öyküsü; 1832)
- Loss of Breath (Tr: Nefesini Yitirmek; 1832)
- Bon-Bon (1832)
- MS. Found in a Bottle (Tr: Şişede Bulunan Not; 1833)
- The Assignation (Tr: Randevu; 1834)
- Berenice (1835)
- Morella (1835)
- Lionizing (Tr: Aslanlaşma; 1835)
- The Unparalleled Adventure of One Hans Pfaall (Tr: Hans Pfaall Diye Birinin Benzeri Görülmemiş Serüveni; 1835)
- King Pest (Tr: Veba Kralı; 1835)
- Shadow: A Parable (Tr: Gölge: Bir Mesel Evet!; 1835)
- Four Beasts in One: The Homo-Cameleopard (Tr: Dört Hayvan Bir Arada: İnsan-Zürafa; 1836)
- Mystification (Tr: Aldatma; 1837)
- Silence: A Fable (Tr: Sessizlik: Bir Masal; 1838)
- Ligeia (1838)
- A Predicament, How to Write a Blackwood Article (Tr: Bir Blackwood Makalesi Nasıl Yazılır?; 1838)
- The Devil in the Belfry (Tr: Çan Kulesindeki Şeytan; 1839)
- The Man That Was Used Up (Tr: Bitmiş Adam; 1839)
- The Fall of the House of Usher (Tr: Usher Evi’nin Çöküşü; 1839)
- William Wilson (1839)
- The Conversation of Eiros and Charmion (Tr: Eiros ile Charmion’un Sohbeti; 1839)
- Why the Little Frenchman Wears His Hand in a Sling (Tr: Küçük Fransız Kolunu Niçin Eşarpta Taşıyor?; 1840)
- The Business Man (Tr: İş Adamı; 1840)
- The Man of the Crowd (Tr: Kalabalıkların Adamı; 1840)
- The Murders in the Rue Morgue (Tr: Morgue Sokağı Cinayetleri; 1841)
- A Descent into the Maelström (Tr: Girdaba İniş; 1841)
- The Island of the Fay (Tr: Peri Adası; 1841)
- The Colloquy of Monos and Una (Tr: Monos ile Una Arasında Görüşme; 1841)
- Never Bet the Devil Your Head (Tr: Şeytan’la Asla Kafan Üstüne Bahse Girme; 1841)
- Eleonora (1841)
- Three Sundays in a Week (Tr: Bir Haftada Üç Pazar; 1841)
- The Oval Portrait (Tr: Oval Portre; 1842)
- The Masque of the Red Death (Tr: Kızıl Ölümün Maskesi; 1842)
- The Landscape Garden (1842)
- The Mystery of Marie Rogêt (Tr: Marie Rogêt’nin Sırrı; 1842)
- The Pit and the Pendulum (Tr: Kuyu ve Sarkaç; 1842)
- The Tell-Tale Heart (Tr: Gammaz Yürek; 1843)
- The Gold-Bug (Tr: Altın Böcek; 1843)
- The Black Cat (Tr: Kara Kedi; 1843)
- Diddling (Tr: Dolandırıcılık; 1843)
- The Spectacles (Tr: Gözlük; 1844)
- A Tale of the Ragged Mountains (Tr: Engebeli Dağlara Dair Öykü; 1844)
- The Premature Burial (Tr: Diri Diri Gömülüş; 1844)
- Mesmeric Revelation (Tr: Hipnoz Altında İfşa; 1844)
- The Oblong Box (Tr: Uzun Sandık; 1844)
- The Angel of the Odd (Tr: Tuhaflık Meleği; 1844)
- Thou Art the Man (Tr: “Sen Yaptın”; 1844)
- The Literary Life of Thingum Bob, Esq. (Tr: Bay Thingum Bob’ın Yazın Hayatı; 1844)
- The Purloined Letter (Tr: Çalınan Mektup; 1844)
- The Thousand-and-Second Tale of Scheherazade (Tr: Şehrazat’ın 1002. Masalı; 1845)
- Some Words with a Mummy (Tr: Bir Mumya İle Küçük Bir Hasbial; 1845)
- The Power of Words (Tr: Sözcüklerin Gücü; 1845)
- The Imp of the Perverse (Tr: Zıtlık Şeytanı; 1845)
- The System of Doctor Tarr and Professor Fether (Tr: Dr. Katran ile Prof. Telek’in Sistemi; 1845)
- The Facts in the Case of M. Valdemar (Tr: M. Valdemar Olayındaki Gerçekler; 1845)
- The Sphinx (Tr: Sfenks; 1846)
- The Cask of Amontillado (Tr: Amontillado Fıçısı; 1846)
- The Domain of Arnheim (Tr: Arnheim Arazisi; 1847)
- Mellonta Tauta (1849)
- Hop-Frog (Tr: Aksak Kurbağa; 1849)
- Von Kempelen and His Discovery (Tr: Von Kempelen ve Buluşu; 1849)
- X-ing a Paragrab (Tr: Bir Makaleyi X’lemek; 1849)
- Landor’s Cottage (Tr: Landor’un Yazlığı; 1849)
Şiir:
- Tamerlane (1827)
- Al Aaraaf (1829)
- Sonnet to Science (1829)
- To Helen (1831)
- The City in the Sea (1831)
- The Haunted Palace (1839)
- The Conqueror Worm (1843)
- Lenore (1843)
- Eulalie (1843)
- The Raven (1845)
- Ulalume (1847)
- A Dream Within a Dream (1849)
- Eldorado (1849)
- The Bells (1849)
- Annabel Lee (1849)
Oyun:
- Politian (1835)
Deneme:
- Maelzel’s Chess Player (1836)
- The Philosophy of Furniture (1840)
- A Few Words on Secret Writing (1841)
- Morning on the Wissahiccon (1844)
- The Balloon-Hoax (1844)
- The Philosophy of Composition (1846)
- Eureka: A Prose Poem (1848)
- The Rationale of Verse (1848)
- The Poetic Principle (1848)
Koleksiyon:
- Tamerlane and Other Poems (1827)
- Al Aaraaf, Tamerlane and Minor Poems (1829)
- Poems: Second Edition (1831)
- Tales of the Grotesque and Arabesque (1839)
- The Prose Romances of Edgar A. Poe (1843)
- Tales (1845)
- The Raven and Other Poems (1845)
Diğer:
- Tales of the Folio Club (Tamamlanamadı)
- The Conchologist’s First Book (1839)
- The Light-House (1849)